Κατά την διάρκεια των τελευταίων οκτώ μηνών προτού ξεσπάσει πλήρως η κρίση στην Κύπρο, διάφοροι άνθρωποι μου υπενθύμιζαν διαρκώς, συχνά με ένα χαμόγελο, τις προβλέψεις που είχα κάνει στα τέλη Νοεμβρίου του 2011. Είχα δηλώσει, ότι οι ηγέτες της ευρωζώνης είχαν 10 μέρες για να σώσουν το ευρώ. Είχα κάνει και μία παρόμοια, αν και λιγότερο δραματική, πρόβλεψη το 2006 όταν είχα γράψει ότι η κυβέρνηση του Ρομάνο Πρόντι ήταν η τελευταία ευκαιρία της Ιταλίας να επιτύχει μία βιώσιμη θέση στην ευρωζώνη.
Η κυβέρνηση του κ. Πρόντι δεν το πέτυχε αυτό. Σήμερα, το 2013, το ευρώ είναι ακόμα εδώ, η Ιταλία είναι ακόμα στο ευρώ –και εγώ εξακολουθώ να κάνω προβλέψεις. Θα συνεχίσω να ρισκάρω απτόητος και πάλι. Μια ευρωζώνη που αποτελείται από χώρες τόσο διαφορετικές όσο η Γερμανία και η Κύπρος δεν είναι βιώσιμη, ακόμα και αν η ΕΕ και η Κύπρος καταφέρουν να καταλήξουν σε συμβιβασμό της τελευταίας στιγμής. Μία λειτουργική τραπεζική ένωση που θα περιλάμβανε την κοινή εποπτεία, την ασφάλεια καταθέσεων και ένα μηχανισμό συντεταγμένης διάλυσης τραπεζών, θα πληρούσε τις ελάχιστες προϋποθέσεις για τη διάσωση ενός νομισματικού συστήματος ενάντια στις πιθανότητες. Σίγουρα, θα έλυνε τα προβλήματα των κυπριακών τραπεζών. Όμως η ευρωζώνη δεν διαθέτει μία τέτοια τραπεζική ένωση. Και δεν πρόκειται να διαθέτει μία τέτοια τραπεζική ένωση ούτε σε πέντε χρόνια. Η Γερμανία την απορρίπτει εξ’ ολοκλήρου με την αιτιολογία ότι είναι πολύ ακριβή για το γερμανό φορολογούμενο. Κατά ειρωνικό τρόπο, η Κύπρος θα την απέρριπτε επίσης καθώς θα κατέστρεφε το επιχειρηματικό της μοντέλο ως offshore κέντρο για ξένες καταθέσεις. Όποιο είδος τραπεζικής ένωσης και αν προκύψει στο τέλος, σίγουρα δεν θα έχει σχέση με την παρούσα κρίση.
Τα όσα συνέβησαν στην Κύπρο την τελευταία βδομάδα δεν προκλήθηκαν εξ’ ολοκλήρου από κάτι συγκεκριμένο. Αποτελούν ωστόσο το τέλειο παράδειγμα του προβλήματος συλλογικής δράσης της ευρωζώνης. Αυτή η τελευταία κλιμάκωση, ξεκίνησε με την επικίνδυνη συμφωνία διάσωσης (bail-in) στους ασφαλισμένους καταθέτες. Οι αξιωματούχοι της ευρωζώνης είναι τόσο νομικά όσο και οικονομικά αμόρφωτοι. Η λαμπρή τους ιδέα δεν ήταν για κούρεμα των ασφαλισμένων καταθέσεων κάτω των €100.000, αλλά ουσιαστικά για επιβολή φόρου σε αυτές τις καταθέσεις. Δεν συνειδητοποίησαν ότι αν πάρουν πίσω την υπόσχεση που εμπεριέχεται στην ασφάλιση των καταθέσεων, αυτό αποτελεί αθέτηση, και διακινδυνεύουν να ξεκινήσουν τραπεζικό πανικό.
Το κυπριακό κοινοβούλιο είχε φυσικά κάθε δικαίωμα να απορρίψει αυτή την τρελή συμφωνία. Ωστόσο, η κυπριακή κυβέρνηση πραγματοποίησε στη συνέχεια τρεις διαδοχικές γκάφες. Η πρώτη ήταν η απόφαση του Προέδρου Νίκου Αναστασιάδη να ζητήσει βοήθεια από τη Ρωσία. Αντί να συνεργαστεί με την ευρωζώνη, εργάστηκε εναντίον της. Οι Γερμανοί, ειδικότερα, το εξέλαβαν αυτό ως μία απροκάλυπτα εχθρική κίνηση. Αποδείχθηκε επίσης επιπόλαια, καθώς οι Ρώσοι απέρριψαν την προσφορά. Η δεύτερη γκάφα ήταν η απόφαση να μην επικοινωνήσουν με τους υπουργούς Οικονομικών της Ευρώπης και του Eurogroup για τρεις κρίσιμες ημέρες την περασμένη εβδομάδα. Η τρίτη γκάφα ήταν η πρόταση της κυπριακής κυβέρνηση την Πέμπτη για τη δημιουργία ενός κρατικού επενδυτικού ταμείου που θα στηριζόταν από επιδρομές στο ταμείο συντάξεων και άλλα κρατικά περιουσιακά στοιχεία. Η πρόταση αυτή απορρίφθηκε ταχύτατα από την Άνγκελα Μέρκελ την Παρασκευή.
Αυτό που συνέβη την περασμένη εβδομάδα είναι ένα ταιριαστό παράδειγμα των Ευρωπαίων πολιτικών ηγετών και της πραγματικά αντιεπαγγελματικής επιδίωξης των στενών εθνικών συμφερόντων τους, αποτυγχάνοντας να υπερασπιστούν το κοινό καλό.
Ο κύριος κίνδυνος που θέλω να τονίσω, ωστόσο, δεν είναι ο κίνδυνος κάποιου μεγάλου
«ατυχήματος». Αυτό μπορεί να συμβεί φυσικά. Αλλά υποψιάζομαι ότι ο μεγαλύτερος κίνδυνος προέρχεται τελικά από τα επανειλημμένα λάθη πολιτικής της ευρωζώνης. Οι επιπτώσεις τους είναι αργές, αλλά αθροιστικές.
Από αυτές τις πολιτικές, η πιο καταστροφική ήταν η πολιτική της ασύμμετρης ρύθμισης μέσω της λιτότητας. Οι τράπεζες στην Κύπρο χρεοκοπούν τώρα, μετά τα προβλήματα των ελληνικών τραπεζών και του ελληνικού κράτους, και επειδή η ευρωζώνη εξανάγκασε τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα. Στην Ιταλία, η λιτότητα ήταν αυτή που μετέτρεψε την κρίση σε μεγάλη ύφεση. Στη συνέχεια, αυτό οδήγησε στο να μετατραπεί ένα κίνημα ενάντια στο κατεστημένο και στο ευρώ, σε ένα από τα μεγαλύτερα πολιτικά κόμματα στο ιταλικό κοινοβούλιο κατά τις τελευταίες εκλογές. Κατά πάσα πιθανότητα, ο ηγέτης του κόμματος, Μπέπε Γκρίλο, θα μπορούσε να καταλήξει με την απόλυτη πλειοψηφία, αν υπάρξει επόμενος γύρος εκλογών μέσα στο 2013.
Αν τουλάχιστον η λιτότητα στο νότο είχε αντισταθμιστεί από τη δημοσιονομική επέκταση στο βορρά, η συνολική δημοσιονομική προοπτική της ευρωζώνης θα ήταν μακροοικονομικά ουδέτερη. Αλλά, δεδομένου ότι και ο βορράς προχώρησε σε λιτότητα, η ευρωζώνη κατέληξε με πρωτογενές δημοσιονομικό πλεόνασμα σε ύφεση. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, απλά δε γίνεται να λάβει χώρα η οικονομική αναπροσαρμογή. Δίχως αυτήν δε μπορεί να υπάρξει λύση στην κρίση.
Πιστεύω εδώ και καιρό, ότι δεν είναι εφικτό η Γερμανία, η Φινλανδία και η Ολλανδία να βρίσκονται στην ίδια νομισματική ένωση με την Κύπρο, την Ελλάδα και την Πορτογαλία. Θα πρέπει οι δύο πλευρές είτε να συμφωνήσουν να προσαρμοστούν πιο συμμετρικά, από πολιτικής και οικονομικής άποψης, είτε αυτό το πείραμα θα πρέπει να τελειώσει.
Η πρόβλεψη που έκανα το Νοέμβριο του 2011, και την οποία επαναλαμβάνω σήμερα, είναι ότι η ευρωζώνη θα τελειώσει κάποια στιγμή, αν και αυτή η στιγμή μπορεί να είναι ακόμα πολύ μακριά. Δε μπορώ φυσικά να αποκλείσω το ενδεχόμενο ότι οι διάφορες κυβερνήσεις θα κάνουν σωστές κινήσεις, αλλά τα τρία τελευταία χρόνια διαχείρισης κρίσεων μας δείχνουν ακριβώς το αντίθετο.
Μέσω της τρέχουσας πολιτικής, θα χρειαστεί στο τέλος να καταφύγουν στη βία για να συνεχίσουν να δρουν απερίσκεπτα, ενάντια στα συμφέροντα του λαού. Δε χρειάζεται να είναι κανείς ευρωσκεπτικιστής για να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι μία τέτοιου είδους νομισματική ένωση είναι βαθιά ανήθικη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου