Τρίτη 28 Ιουνίου 2016
Moto of Life by Steve!
Ο χρόνος σου είναι περιορισμένος, μην τον σπαταλάς ζώντας την ζωή κάποιου άλλου. Μην παγιδευτής από το δόγμα - που είναι να ζης με τα αποτελέσματα της σκέψης άλλων ανθρώπων. Μην αφήνεις τον θόρυβο από τις γνώμες άλλων, να γονατίσει την δικιά σου εσωτερική φωνή.Και το σπουδαιότερο, έχε το κουράγιο να ακολουθείς την καρδιά και την διαίσθηση σου.
Il vostro tempo è limitato, quindi non sprecate vivendo la vita di qualcun altro . Non fatevi intrappolare dai dogmi - che vuol dire vivere con i risultati del pensiero di altre persone . Non lasciate che il rumore delle opinioni altrui offuschi la vostra voce interiore . E, cosa più importante , abbiate il coraggio di seguire il vostro cuore e l'intuizione .
Your time is limited, so don't waste it living someone else's life. Don't be trapped by dogma - which is living with the results of other people's thinking. Don't let the noise of other's opinions drown out your own inner voice. And most important, have the courage to follow your heart and intuition.
Votre temps est limité, alors ne le gaspillez pas vivre la vie de quelqu'un d'autre. Ne pas être piégé par le dogme - qui vit avec les résultats de la pensée des autres. Ne laissez pas le bruit des opinions des autres étouffer votre voix intérieure. Et le plus important , avoir le courage de suivre votre cœur et votre intuition
Steve Jobs
Σάββατο 25 Ιουνίου 2016
1942-2016 «Θυσίας εγκώμιον» για τους 62 Μάρτυρες της Γερμανικής Κατοχής
«Λόγω των, εντός του, από 13 μέχρι 15 Μαΐου, χρονικού διαστήματος, λαβουσών χώραν δολοφoνιών του Δημάρχου Κανλί–Καστέλι, Κρουσώνος και Πλώρας ως και άλλων γερμανοφίλων Ελλήνων υπηκόων, ετυφεκίσθησαν ήδη 12 όμηροι, κατά διαταγήν του διοικητού φρουρίου Κρήτης. Εις περίπτωσιν περαιτέρω δολοφoνιών, θα ληφθώσι ακόμα αυστηρότερα και αυστηρότερα μέτρα».
Η προαναφερθείσα γνωστοποίηση είναι από την εφημερίδα «Κρητικός Κήρυξ», της 7ης Ιουνίου 1942. Έτσι απλά, ανώδυνα ίσως για μερικούς, αφού κάποιοι εκλεκτοί συμπολίτες μας, γνήσιοι πατριώτες με επικεφαλής το Δήμαρχό τους Μηνά Γεωργιάδη, λίγες μέρες νωρίτερα και συγκεκριμένα στις 3 του Ιούνη, έκαναν το χρέος τους. Ιούνης! Αυτός ο πάντα ξεχωριστός μήνας του καλοκαιριού κατέληξε να είναι ο πιο δραματικός μήνας της περιόδου της Ναζιστικής Κατοχής.
Ο ναζιστικός ζυγός γίνεται ολοένα και πιο δυσβάστακτος για το μαρτυρικό νησί μας. Ένα συνεχές γκρίζο πέπλο της πικρής και ασήκωτης σκλαβιάς και ένα ακόμη πιο μεγάλο κύμα μιας πρωτόγνωρης τρομοκρατικής συμπεριφοράς σκεπάζει την ιστορική πολιτεία του Μεγάλου Κάστρου. Συλλήψεις, περιπολίες, άγρια βλέμματα, κινήσεις βίαιες, άγριες φωνές. Όλα μαζί ανήκουν στις σκηνές της καθημερινής ζωής. Το αν ενοχλούν, ποιος θα ρωτούσε ποιον; Οι αγγαρείες βαριές, σε ημερησία διάταξη και αυτές, ιδιαίτερη η σκληρότητα στην τήρηση της κυκλοφορίας, που, αν και διανύουμε καλοκαιρινή περίοδο, έχει περιοριστεί μέχρι τις 7 το απόγευμα.
Μια νέα ανακοίνωση της ίδιας προαναφερόμενης εφημερίδας, με ημερομηνία 16η του Ιούνη 1942, μας ενημερώνει:
«Εξ αιτίας σοβαράς ενεργείας σαμποτάζ ήτις έλαβε χώραν κατά την νύκτα της 13ης προς 14η Ιουνίου1942 και εις την οποίαν ενέργειαν συμμετείχεν εμμέσως και μέρος του πληθυσμού, ετυφεκίσθησαν κατά την 14η Ιουνίου 1942 εις Ηράκλειο 50 όμηροι.
Ο Διοικητής φρουρίου Κρήτης».
Εκείνη τη νύχτα της 13ης προς 14η Ιουνίου…. Μια από τις εφιαλτικές νύχτες της σκλαβιάς. Οι ώρες κυλούν φοβισμένα προς τα μεσάνυχτα και σημαίνεται συναγερμός. Γεμίζουν τα καταφύγια. Μερικοί ανεβαίνουν στις ταράτσες. Μόλις αρχίζει η συμμαχική αεροπορία να αναλαμβάνει κάποιο επιθετικό ρόλο. Τι κι αν ο κίνδυνος είναι πάνω από τα κεφάλια των Καστρινών; Τα αντιαεροπορικά βάλλουν καταιγιστικά και προμηνύεται μεγάλη επιδρομή. Κυριακή το πρωί της 14ης… Ιουνίου. Αφάνταστες δραματικές στιγμές περνά το Ηράκλειο. Οι κατακτητές κατάπληκτοι, θορυβημένοι τα ξημερώματα, έξαλλοι και λυσσασμένοι, καθώς βγήκε ο ήλιος, τρέχουν από την πόλη στο αεροδρόμιο.
Για την πρώτη εκτέλεση των 12, στις 3 Ιουνίου, τότε που εκτελέστηκε και ο Δήμαρχος Μηνάς Γεωργιάδης, δεν υπάρχουν μαρτυρίες από αυτόπτες μάρτυρες. Αντίθετα, για την δεύτερη εκτέλεση των 50 υπάρχει μια συγκλονιστική μαρτυρία αυτόπτη, που εξαναγκάστηκε σε αγγαρεία μαζί με άλλους 15 πολίτες, προκειμένου να θάψουν τους νεκρούς. Πρόκειται για τον τότε υπάλληλος της Τράπεζας της Ελλάδος, Δημήτρης Ηγουμενάκη, που αναφέρει, μεταξύ άλλων, στο πολύτιμο ημερολόγιό του τα ακόλουθα:
«Ήταν 3 περίπου το μεσημέρι. Μας οδηγούν στο Ατσαλένιο κι από εκεί πίσω στον φυτοπαθολογικό σταθμό. Σε λίγο μας φορτώνουν σ’ αυτοκίνητο και μας οδηγούν προς τη Χανιώπορτα. Νιώθουμε πως κάπου μας πάνε, όχι όμως σε αγγαρεία απλή. Ίσως δε θα ξαναγυρίσουμε. Μας πήγαν δυτικά του Ηρακλείου, κοντά στο μετόχι του Βιστάκη, στην τοποθεσία Ξηροπόταμος. Σκάβουμε. Το σκαπέτι δύσκολα υποτάσσεται στα χέρια μας. Νιώθουμε όλοι μας πως κάποιο μεγάλο συνταρακτικό δράμα θα εξελιχθεί εδώ. Ποιος ξέρει, σκάβουμε το λάκκο μας; Η σκέψη ανήσυχη τρέχει στους δικούς μας, στα παιδιά μας, στα σπίτια μας. Μια στάλα νερό θα μας ήταν σωστός θησαυρός».
Είχαμε την τύχη να συναντήσουμε και να μιλήσουμε μαζί με την κυρία Παρή Γ. Κάββου, η οποία μας προσέφερε πολύτιμο αρχειακό υλικό της περιόδου της Αντίστασης στην Κρήτη, σε μια προσπάθεια που έχει αναλάβει ο Δήμος Ηρακλείου σε συνεργασία με τη Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη, όσον αφορά στην καταγραφή των αντιστασιακών οργανώσεων του νησιού μας. Αφού την ευχαριστήσουμε θερμά, θα σταθούμε σε μια μαρτυρία της, κοπέλα τότε, βλέποντας μια εικόνα από το πατρικό της σπίτι στη συμβολή των οδών Καλοκαιρινού και Τσιριντάνηδων. Αναφέρει η ίδια συγκινητικά:
«Μέσα στις τόσες λαχτάρες και πόνους που πέρασε ο λαός του Ηρακλείου μα κι όλης της Κρήτης στη διάρκεια της κατοχής, ήταν και η εκτέλεση των εξήντα δύο συμπολιτών μας, που κρατούσαν οι Γερμανοί ομήρους. Πρώτα εκτέλεσαν τους δώδεκα στις 3 Ιουνίου 1942, ύστερα από έντεκα μέρες τους πενήντα, σύνολο εξήντα δύο.
Ανάμεσά τους ο Νονός μου Μηνάς Γεωργιάδης και ο αδελφός της φίλης μου Βαλλιώς Μαλαγαρδή, Νίκος Κατεχάκης, δημοσιογράφος, ιδιοκτήτης και εκδότης της εφημερίδας «Κρητικά Νέα».
…. κι ήταν τόσο λίγο καιρό μετά το γάμο του με τη Νέλλη. Μετά τη Μάχη, η οικογένεια Κατεχάκη κατοικούσε στο χωριό Βενεράτο – Αυγενική, αφού οι Γερμανοί είχαν πάρει το σπίτι τους στον Πόρο, όπως και τα πιεστήρια της εφημερίδας.
Μια νύχτα μαύρη, κατασκότεινη σαν τις ψυχές των κατακτητών που κτύπησαν τα μεσάνυχτα την πόρτα του σπιτιού και πήραν το Νίκο, για να μη γυρίσει ποτέ πια κοντά στ’ αγαπημένα του πρόσωπα.
Ήταν νωρίς το απόγευμα της 14ης Ιουνίου 1942, που στεκόμουνα στο μπαλκόνι του πατρικού σπιτιού (ήταν γραφτό να βρεθώ στο Ηράκλειο τη μέρα αυτή) όπως ήταν γραφτό να δω αυτό που θα σας διηγηθώ και που δεν έσβησε ποτέ από τη μνήμη μου.
Ένα μεγάλο καμιόνι περνούσε τη στιγμή αυτή και για ένα κλάσμα του δευτερολέπτου νόμισα πως οι Γερμανοί πήγαιναν σε «αγγαρεία» τους επιβάτες του. Αστραπιαία έβαλα κακό στο νου μου.
Τέτοια ώρα, απόγευμα, που τους πάνε;
Τη στιγμή που προσπαθούσα να ξεχωρίσω κανένα γνωστό, είδα στο δεξιό μέρος του αυτοκινήτου κοντά στην πόρτα, στη γωνιά, να μου κουνά το χέρι ένας από τους επιβάτες του. Αυθόρμητα φώναξα «Νίκο, Νίκο» κι εκείνος κουνούσε τώρα το χέρι του μέχρι που το καμιόνι χάθηκε στο βάθος του δρόμου.
Η καρδιά μου μάτωσε, φοβήθηκα, «Χριστέ μου που τους πάνε;» κι ένοιωσα σα θηρίο στο κλουβί κι ήθελα να τρέξω, να τρέξω πίσω από το καμιόνι, να το προφτάσω, να ρωτήσω το Νίκο «που πάτε;».
Ύστερα από λίγο ο Νίκος και οι άλλοι λεβέντες Κρητικοί έπεφταν από τα βόλια του κατακτητή.
Τους οδήγησαν στο Μετόχι του Βιστάκη κοντά στο Γάζι, που το θυμάμαι γεμάτο λουλούδια και γιασεμιά, όταν μικρό παιδί πήγαινα με τον παππού μου Παπά Ζαχαρία πολλά απογεύματα, να κάνει επίσκεψη στους ιδιοκτήτες του. Και τώρα αντί για γιασεμιά γέμισε από λεβέντικα κορμιά… από κορμιά ηρώων!
Μα και η επόμενη μέρα ήταν δραματική.
Αμέσως η σκέψη μου πέταξε στους γέρους γονείς του Νίκου, στη Βαλλιώ, την Ελένη και στη Νέλλη που σαν την αντίκρισα αναίσθητη από τον πόνο στον καναπέ του σπιτιού της με το παιδί του Νίκου στα σπλάχνα της, δεν άντεξα, έφυγα, δεν μπορούσα να πω, να κάμω τίποτα. Από την άλλη μεριά, οι γέροι γονείς, τ’ αδέλφια, τι να πεις; Το μόνο που μπορούσα να κάμω ήταν να παρακαλέσω το Θεό να τους δώσει δύναμη, να μην τρελαθούν από τον πόνο. Το δράμα δεν τελείωσε εδώ, συνεχίστηκε όλη την κατοχή. Όλο το βάρος έμεινε στους αδύναμους ώμους της Βαλλιώς, παιδί ακόμα, χωρίς πόρους, χωρίς σπίτι, στάθηκε γνήσια Κρητικιά κόρη».
Σήμερα, βρισκόμαστε εδώ για να τιμήσουμε, να προσκυνήσουμε, να θαυμάσουμε, να καταθέσουμε φόρο τιμής στους 62 συμπατριώτες μας, που, με μπροστάρη το Δήμαρχό τους, προσέφεραν τη ζωή τους, εδώ, στον τόπο του μαρτυρίου τους, σ’ αυτόν τον ειδυλλιακό τόπο!
Αυτοί έκαναν το χρέος τους με το παραπάνω, δίνοντας το αίμα τους.
Αυτοί έπεσαν τραγουδώντας τον ύμνο της Ελευθερίας, όχι με συνοδεία οργάνων, αλλά με το κροτάλισμα των όπλων.
Αυτοί συνειδητά τερμάτισαν τη ζωή τους, επιτελώντας το καθήκον τους, οραματιζόμενοι ίσως μια κοινωνία δικαίου, με αξίες, με αρετές, με ήθος, με κοινωνική δικαιοσύνη. Μια κοινωνία ήρεμη, δημοκρατική και ειρηνική, στην πράξη και όχι στα λόγια.
Εμπιστεύτηκαν τον ωραίο αγώνα τους σ’ εμάς! Σ’ όλους μας ανεξαιρέτως!
Η επικράτηση του ισχυρότερου στη σημερινή μας εποχή, η καταστρατήγηση πολλές φορές της ευνομίας, η έξαρση της εγκληματικότητας, η υποβάθμιση των αξιών, η αποδυνάμωση του θεσμού της οικογένειας, συνάρτηση της οποίας είναι η κακοποίηση και η κακομεταχείριση των παιδιών, όλα αυτά μας προβληματίζουν και μας απασχολούν ιδιαίτερα.
Ας γίνουμε μέτοχοι των ηρωικών και ιερών πράξεών τους, της θυσίας τους και, οδηγούμενοι από το φωτεινό παράδειγμά τους, ας εκπληρώσουμε το καθήκον μας ως γονείς, ως ενάρετοι – καλοί και αγαθοί πολίτες, αλλά και ως μέλη της καθημερινά κλυδωνιζόμενης κοινωνίας μας.
Η πόλη μας σήμερα θυμάται και τιμά τους εθνομάρτυρές της, την προσφορά τους, το παράδειγμά τους. Τιμά και γεραίρει αυτούς, σεμνά και αθόρυβα, έτσι όπως αρμόζει στους ήρωες!
Αιωνία τους η μνήμη!
Πίνακας εξωφύλλου: ΑΡΙΣΤΟΔΗΜΟΣ
Έρευνα - επιμέλεια: ΒΙΚΕΛΑΙΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ
1942-2016
«ΘΥΣΙΑΣ ΕΓΚΩΜΙΟΝ»
ΓΙΑ ΤΟΥΣ 62 ΜΑΡΤΥΡΕΣ
ΤΗΣ ΓΕΡΜΑΝΙΚΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ
Παρασκευή 24 Ιουνίου 2016
SeaHeroQuest το παιχνίδι διαγνωστικό άνοιας( Alzheimer).- The game diagnostic for anoic syndrome (Alzheimer).
Sea Hero Quest: Έρευνα για την άνοια με ένα παιχνίδι στο κινητό
Ένα παιχνίδι στο κινητό θα συνεισφέρει σε μεγάλη ευρωπαϊκή
έρευνα κατά της άνοιας. Όπως λένε οι ειδικοί,
πρόκειται για το πρώτο παιχνίδι που έγινε για καλό σκοπό σε
παγκόσμιο επίπεδο, καθώς βοηθάει τους
επιστήμονες να κατανοήσουν πώς πλοηγείται ο ανθρώπινος
εγκέφαλος στον χώρο και θα τους οδηγήσει ένα βήμα
πιο κοντά στην ανάπτυξη νέων διαγνωστικών εξετάσεων
για την άνοια.
Η ονομασία του είναι “SeaHeroQuest” και έγινε από τη συνεργασία του Ομίλου Deutsche Telekom με τον βρετανικό κοινωφελή οργανισμό Alzheimer’s Research, το University College του Λονδίνου (UCL), το University of East Anglia (UEA) και σχεδιαστές βιντεοπαιχνιδιών.
Το παιχνίδι δείχνει τις πρώτες επιπτώσεις που βιώνουν οι άνθρωποι που ζουν με άνοια, όπως είναι η απώλεια του χωροταξικού προσανατολισμού, ακόμα και σε γνωστά μέρη και περιβάλλοντα. Οι παίκτες βρίσκουν τον δρόμο τους μέσα από λαβύρινθους νησιών και παγόβουνων, ενώ τα στοιχεία πλοήγησης καταγράφονται δημιουργώντας έτσι μεγαλύτερο σύνολο δεδομένων σε παγκόσμιο επίπεδο.
Το εντυπωσιακό, όπως λένε οι επιστήμονες, είναι ότι αν ένα άτομο παίξει για 2 λεπτά αυτό το παιχνίδι στο κινητό
ή στο tablet του, αυτοί θα συγκεντρώσουν δεδομένα για
την άνοια που ισοδυναμούν με 5 ώρες επιστημονικής
έρευνας. Εάν 100.000 άτομα παίξουν για 2 λεπτά ο καθένας,
αυτό ισοδυναμεί με περισσότερα από 50 χρόνια
έρευνας.
«Με αυτό το παιχνίδι για καλό σκοπό, αξιοποιούμε την τεχνολογία και την καινοτομία για να συνεισφέρουμε
καθοριστικά στην επιστήμη», δήλωσε ο κ. Κώστας Νεμπής,
Executive Director Οικιακών Πελατών Ομίλου ΟΤΕ,
που έχει φτιάξει το παιχνίδι.
Παράλληλα, η κ. Μάγδα Τσολάκη, Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Νόσου Alzheimer, Νευρολόγος
Ψυχίατρος, Καθηγήτρια στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο
Θεσσαλονίκης, επισημαίνει ότι παίζοντας ένα παιχνίδι
ανοίγουν νέοι ορίζοντες σε μια πολύ σοβαρή ασθένεια.
Αξίζει να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με την έκθεση “The Global ImpactofDementia” (2013-2050), η άνοια αναμένεται να επηρεάσει 135 εκατ. ανθρώπους σε όλο τον κόσμο μέχρι το 2050. Στην Ελλάδα, όπως αναφέρουν τα στοιχεία της Παγκόσμιας Εταιρείας Νόσου Alzheimer (ADI), 197.000 άνθρωποι είχαν άνοια το 2015, ενώ προβλέπεται ο αριθμός αυτός να φτάσει στις 354.000 το 2050.
«Η άνοια απασχολεί εκατομμύρια συνανθρώπους μας στην Ελλάδα και σε όλο τον κόσμο. Αλλάζει ριζικά την καθημερινότητα τόσο των ίδιων των ανθρώπων που ζουν με αυτή, όσο και των οικείων τους, της οικογένειάς τους.
Η τεχνολογία μπορεί να κάνει τη διαφορά, ανοίγοντας νέους
δρόμους στην επιστημονική έρευνα» σημειώνει
η κ. Τσολάκη.
Το “Sea Hero Quest” είναι διαθέσιμο δωρεάν σε AppStore και GooglePlay, για να μπορούν όλοι, ανεξαρτήτως
φύλου και ηλικίας, παίζοντας ένα συναρπαστικό παιχνίδι μέσα
από το smartphone ή το tablet τους, να
συνεισφέρουν στην επιστημονική έρευνα κατά της άνοιας.
Πέμπτη 16 Ιουνίου 2016
ΠΩΣ ΚΑΙ ΓΙΑΤΙ Ο ΛΑΟΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΣΚΟΤΩΣΕΙ ΤΟΝ ΤΣΙΠΡΑ
ΠΩΣ ΚΑΙ ΓΙΑΤΙ Ο ΛΑΟΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΣΚΟΤΩΣΕΙ ΤΟΝ ΤΣΙΠΡΑ: ΜΙΑ ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΕ ΜΙΑ ΨΥΧΟΠΑΘΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ
Δρ. Νικόλαος Λάος
Φιλόσοφος και Πολιτικός Αναλυτής[1]
Η κυβέρνηση Τσίπρα είναι τραγική, τόσο για τον εαυτό της όσο και για την ελληνική κοινωνία. Ο κ. Αλέξης Τσίπρας έγινε πρωθυπουργός με μια μοιραία ανεπάρκεια και μια μοιραία αποστολή. Η μοιραία ανεπάρκειά του έγκειται στο γεγονός ότι ο ίδιος και το στρατηγικό επιτελείο του χαρακτηρίζονταν από μείζονες αυταπάτες και ναρκισσισμό. Οι αυταπάτες και ο ναρκισσισμός τους έγιναν ακόμη βαρύτερα νοσήματα όταν η διεθνής υπερδομή της Ευρωζώνης και των άλλων ευρωατλαντικών θεσμών διεξήγαν μεθοδευμένες ψυχολογικές επιχειρήσεις χειραγώγησης του «συστήματος Τσίπρα». Φαντασθείτε τι μπορεί να συμβεί στον ψυχισμό ενός ανθρώπου που δεν έχει επαρκή ωριμότητα ούτε επαρκή υπαρξιακή θεμελίωση όταν τον πάρουν από τη στάση του λεωφορείου, λόγου χάριν, και τον κάνουν υπουργό και μάλιστα εταίρο των υπουργών της Ευρώπης σε κοινούς θεσμούς...εν ολίγοις, «την ψωνίζει» και «πετάει στα σύννεφα». Επιπλέον, ο κ. Τσίπρας και το επιτελείο του υπέστησαν και διάφορα «σκωτσέζικα ντουζ», οπότε αποσταθεροποιήθηκαν ψυχικά ακόμη περισσότερο κι έτσι, την ώρα που η ευρωατλαντική υπερδομή τους «δουλεύει» και τους «παίζει», αυτοί φαντασιώνονται ότι θα φέρουν τον αριστερό μετασχηματισμό, όχι μόνο της Ελλάδας, αλλά και της Ευρώπης, «από μέσα» μάλιστα...
Πέρα από την προαναφερθείσα μοιραία ανεπάρκεια, η κυβέρνηση Τσίπρα έχει αρχήθεν και μια μοιραία αποστολή: να διασώσει τον κρατισμό και γενικώς τον πατερναλισμό που χαρακτηρίζουν το νεοελληνικό κατεστημένο και, στο πλαίσιο της μεταπολίτευσης, είχαν ως κύριους πολιτικούς εκπροσώπους και θεματοφύλακές τους τον Καραμανλισμό, τον Παπανδρεϊσμό και τον γραφειοκρατικό ρασιοναλισμό της κυβέρνησης Σημίτη και ως κύριους επιχειρηματικούς εκπροσώπους και θεματοφύλακές τους είχαν το σύστημα ARAMCO και ορισμένα καρτέλ κατασκευαστών, εκδοτών και τραπεζιτών (που αναδείχθηκαν ως τραπεζίτες κυρίως μέσα από ξέπλυμα μαύρου χρήματος της χώρας και της ευρύτερης περιοχής). Εξ ου και η σημειολογικά και πολιτικά σημαντική απόφαση του κ. Τσίπρα να προτείνει ως πρόεδρο Δημοκρατίας τον κ. Παυλόπουλο, μια εμβληματική μορφή του συστήματος της μεταπολίτευσης που κάνει ομιλίες επιπέδου Συμβολικής Στοάς για μαθητές (κι εγώ Τέκτων είμαι αδελφέ και Εξοχότατε Πρόεδρε κ. Παυλόπουλε, δεν ανέφερα τη Συμβολική Στοά για κακό)... Εξίσου σημαντικό, σημειολογικά και πολιτικά, είναι το γεγονός ότι το δημοσιογραφικό συγκρότημα του «Αυριανισμού», δηλαδή ο όμιλος των Αδελφών Κουρή (ενισχυμένος και με Βαρδινογιαννικά στοιχεία) υποστηρίζει (για όσον χρόνο «τρέχει» αυτό το project) τον κ. Τσίπρα...
Στην ψυχανάλυση, η ωρίμανση, η ψυχική ενηλικίωση, του ανθρώπου συνδέεται με μια συμβολική δολοφονία: ο ωριμάζων ψυχικά άνθρωπος σκοτώνει, συμβολικά, τους γονείς ως πηγές απόλυτης αυθεντίας και χειραγώγησης και αναλαμβάνει το προσωπικό βάρος της ύπαρξής του, οπότε πλέον, ελεύθερος και ώριμος, μπορεί να αναστήσει, συμβολικά, τους γονείς του σε ένα ανώτερο επίπεδο συνείδησης, συνδεόμενος πλέον μαζί τους με μια ώριμη, ενήλικη αγάπη. Αντίστοιχα, μια κοινωνία, για να ωριμάσει, χρειάζεται να σκοτώσει, συμβολικά, τους πολιτικούς άρχοντες που λειτουργούν πατερναλιστικά για να τους αναστήσει εν συνεχεία, συμβολικά, ως θεματοφύλακες και προστάτες των αξιών επί των οποίων συγκροτείται η κοινωνία και εδράζεται η ελευθερία του ατόμου.
Ο κ. Τσίπρας, μετά από την αποτυχία του συστήματος της μεταπολίτευσης, δεν ήλθε ως λυτρωτικός πολιτικός πατροκτόνος (ώστε να επιλύσει τα συμπλέγματα Οιδίποδα και Ηλέκτρας και το σύνδρομο της Στοκχόλμης, από τα οποία πάσχει μεγάλο μέρος του ελληνικού εκλογικού σώματος), αλλά ήλθε (ή μάλλον ενέσκηψε) ως αφελής, έστω καλοπροαίρετος, νάρκισσος και αδύναμος διαχειριστής της παρακμής και πτώσης του νεοελληνικού κράτους. Τραγική η μοίρα του κ. Τσίπρα. Ενώ έπρεπε να αναλάβει το βάρος της αναγκαίας συμβολικής δολοφονίας του συστήματος της μεταπολίτευσης (ώστε το νοσούν μέρος του ελληνικού εκλογικού σώματος να επιλύσει δημιουργικά τα συμπλέγματα Οιδίποδα και Ηλέκτρας και να υπερβεί το σύνδρομο της Στοκχόλμης), ο κ. Τσίπρας κατέληξε να γίνει προστατευτικό κέλυφος αυτού του του συστήματος. Μάλιστα, ο κ. Τσίπρας, όχι μόνο υπερασπίζεται ουσιαστικά το σύστημα της μεταπολίτευσης και του δίδει νέα ζωτική ενέργεια (όση μπορεί), αλλά και επιχειρεί να διασώσει τους θεμελιώδεις μύθους του κρατισμού και του σοσιαλισμού. Γι’ αυτό, ο κ. Τσίπρας κατέστη ο κατεξοχήν εκπρόσωπος του πολιτικού πατερναλισμού που πρέπει να υποστεί τη συμβολική δολοφονία, με τελικό σκοπό να γκρεμιστούν οι μύθοι του κρατισμού και του σοσιαλισμού, προκειμένου να ωριμάσει και να ενηλικιωθεί ψυχικά η ελληνική κοινωνία.
Οι μύθοι του κρατισμού
Σημαντικό ρόλο στον επεκτατισμό της κρατικής εξουσίας παίζει η υιοθέτηση από τους πολίτες μιας μυθολογίας περί του κράτους. Η νομιμότητα του καταναγκασμού που ασκεί το κράτος (σε αντιδιαστολή προς τον καταναγκασμό που μπορεί να ασκήσει η μαφία, ένα επιχειρηματικό τραστ, ή μια τρομοκρατική οργάνωση) είναι άρρηκτα εξαρτημένη από το γεγονός ότι ο πολίτης πιστεύει στη νομιμότητα του χαρακτήρα των κρατικών επιταγών και στην αγαθότητα και ουδετερότητα του κράτους. Με άλλα λόγια, η καταναγκαστική εξουσία του κράτους πηγάζει και νομιμοποιείται από μια ψυχική στάση και διάθεση του πολίτη απέναντι στο κράτος, δηλαδή από το γεγονός ότι ο πολίτης πιστεύει ότι το κράτος πρέπει να είναι η συνέχεια του μπαμπά του και της μαμάς του, ή, ακόμη καλύτερα, ο αρχέτυπος Γονεύς, ώστε να τον καθοδηγεί, να προνοεί γι’ αυτόν και να τον μαλώνει όποτε «πρέπει», γενικώς, να τον κηδεμονεύει. Η ψυχική ανωριμότητα και η ιστορική ανικανότητα ενός λαού είναι ευθέως ανάλογες της έκτασης του κρατισμού.
Το παράδειγμα του κρατισμού (statism) διαιρεί τον κόσμο σε ανταγωνιζόμενα κράτη και τους ανθρώπους σε υπηκόους αυτών των κρατών. Το κράτος συνήθως επιτυγχάνει να αγοράσει τις υπηρεσίες διαμορφωτών της κοινής γνώμης και εκπαιδευτικών οι οποίοι αναλαμβάνουν να πείσουν τον λαό ότι κάποια μορφή κρατισμού είναι καλή και αναγκαία.
Οι θεμελιώδεις μύθοι του κρατισμού είναι οι ακόλουθοι:
Α. Εμείς (ο λαός) είμαστε η κυβέρνηση:
Αυτός είναι ο πιο απατηλός και εθιστικός μύθος, αποτελεί μια ακραία μορφή θυματοποίησης των μαζών. Αυτό το σύνδρομο κρατισμού αποτελεί μια μορφή του συνδρόμου της Στοκχόλμης. Το «Σύνδρομο της Στοκχόλμης» είναι μια ψυχολογική παρέκκλιση που συμβαίνει σε ομήρους όταν αυτοί υφίστανται μεν απειλές μέχρι θανάτου από τους απαγωγείς τους, αλλά συγχρόνως οι απαγωγείς τους εκδηλώνουν προς τους ομήρους ευγενικές συμπεριφορές και χειρονομίες. Οι όμηροι που εκδηλώνουν το σύνδρομο της Στοκχόλμης τείνουν να συμπάσχουν με τους απαγωγείς τους και κάποιες φορές αισθάνονται ότι οι απαγωγείς τους τούς κάνουν χάρη που προέρχεται από κάποια εγγενή ευγένεια. Το όνομα αυτού του συνδρόμου προέρχεται από ένα περιστατικό ληστείας που έγινε στη Στοκχόλμη τον Αύγουστο του 1972, και οι όμηροι των ληστών προσκολλήθηκαν συναισθηματικά στους απαγωγείς τους και τους υπερασπίστηκαν ακόμη και ενώπιον του δικαστηρίου. Ψυχαναλυτικά, το σύνδρομο της Στοκχόλμης οφείλεται σε ενεργοποίηση μιας στρατηγικής που εφαρμόζουν τα βρέφη, στο πλαίσιο της οποίας προσκολλώνται συναισθηματικά στον κοντινότερο ισχυρό ενήλικο για να μεγιστοποιήσουν την πιθανότητα ότι αυτός ο ενήλικος θα υποστηρίξει την επιβίωσή τους και θα συμπεριφερθεί σαν καλός κηδεμόνας.
Η ταύτιση του υπηκόου με το κράτος είναι αναμφισβήτητη στις πολιτείες του κρατισμού. Έτσι, μπορεί να ακούσουμε λ.χ. ένα πρόσωπο που δεν έχει καν μπει μέσα σε πολεμικό αεροπλάνο να λέει ότι «βομβαρδίσαμε το Ιράκ», ή «πολεμάμε για να εγκαταστήσουμε τη δημοκρατία». Στην πραγματικότητα, η άρχουσα ελίτ λαμβάνει τις αποφάσεις, και τα πλήθη των υπηκόων εκτελούν τις πολεμικές εντολές. Αντιστίχως, το ίδιο σκεπτικό, διέπει τη δικαιολόγηση των οικονομικών εισφορών (φόρων και ασφαλιστικών εισφορών) νομικών και φυσικών προσώπων προς το κράτος: δήθεν, το κράτος μάς φροντίζει. Όμως, η ανάπτυξη κριτικής σκέψης και γενικώς η ψυχική ενηλικίωση προϋποθέτουν το να αποφεύγουμε την αυθαίρετη χρήση του δουλικού όρου ‘εμείς’. Όταν χρησιμοποιούμε το ‘εμείς’ πρέπει να έχουμε πλήρη επίγνωση του με ποιους ταυτιζόμαστε και με ποιους όρους.
Ήδη κατά τον 19ο αιώνα, ο Γάλλος θεωρητικός της πολιτικής, κοινωνιολόγος και ιστορικός Αλέξης ντε Τοκβίλ (Alexis de Tocqueville, 1805-1859) είχε παρατηρήσει ότι η δημοκρατική επίθεση εναντίον των αριστοκρατικών προνομίων, των φεουδαρχικών ελευθεριών, των συντεχνιακών προνομίων, και γενικότερα εναντίον των ειδικών προνομίων διαφόρων ομάδων του «παλαιού καθεστώτος» έλαβε χώρα μέσω του κράτους και είχε ως αποτέλεσμα την εξαφάνιση όλων των κέντρων ισχύος που ήταν ανεξάρτητα από την κεντρική κυβέρνηση. Έτσι, η γενική επιθυμία για ίση, ομοιόμορφη μεταχείριση και η συνεπακόλουθη κατάργηση των περιφερειακών διαφορών στο πλαίσιο του δημοκρατικού κράτους οδήγησαν στην ανάπτυξη ενός ‘δημοκρατικού ενστίκτου’ που σήμαινε τη συγκέντρωση της πολιτικής ισχύος από το κράτος (βλ. A. de Tocqueville, Democracy in America, trans. G. Lawrence, ed. J.P. Mayer and M. Lerner, Harper, New York, 1966). Ο κρατισμός, έστω κι αν συνοδεύεται από δημοκρατικές διαδικασίες, οδηγεί σ’ ένα νέο είδος δεσποτισμού. Αυτό το νέο είδος δεσποτισμού δεν έχει να κάνει με την τυραννία και την καταπίεση, αλλά με μια διαπεραστική αγαθοεργή εικόνα του κράτους η οποία εξαπατά και υπνωτίζει όλα εκείνα τα άτομα που φοβούνται υπερβολικά να αμφισβητήσουν την κοινή γνώμη, που είναι υπερβολικά απορροφημένα από καθημερινά ιδιωτικά τους ζητήματα και γι’ αυτό δεν συμμετέχουν ενεργά στον δημόσιο βίο, και που εκτιμούν υπερβολικά πολύ την οικονομική αξία της τάξης και γι’ αυτό δεν αναλαμβάνουν τον κίνδυνο να τη διαταράξουν. Σύμφωνα με τον Τοκβίλ, ένα τέτοιο σύστημα δεν απειλεί μόνο την ελευθερία του ανθρώπου αλλά και την ίδια τη βούληση του ανθρώπου για ελευθερία. Γι’ αυτό, η πολιτική οικονομία της ελευθερίας δεν αρκείται στις δημοκρατικές διαδικασίες, αλλά ζητεί την κυριαρχία του ατόμου έναντι όλων των θεσμών και τον περιορισμό του κράτους στον ρόλο του εγγυητή της ελευθερίας του ατόμου.
Β. Η κυβέρνηση έχει λαϊκή νομιμοποίηση και γι’ αυτό δικαιολογείται ο κρατισμός:
Στις αστικές δημοκρατίες του κρατισμού, οι πολιτικοί δίδουν σε κάθε ψηφοφόρο την ψευδαίσθηση ότι είναι παντογνώστης και κυρίαρχος και του ζητούν να ψηφίσει ένα από τα προγράμματα κρατικού παρεμβατισμού που είναι διαθέσιμα στην πολιτική αγορά. Καθένα από αυτά τα πολιτικά προγράμματα διακηρύσσει ότι αποσκοπεί στην ανάπτυξη της κοινωνίας μέσω κρατικών παρεμβάσεων που αφορούν στην οικονομία και γενικά στην κοινωνική ζωή. Έτσι, όποιος ψηφίζει ένα τέτοιο πρόγραμμα υποτίθεται ότι έχει διεξαγάγει έρευνα κι έχει διαμορφώσει γνώμη (μεθοδικά, υπεύθυνα και με επαρκή πληροφόρηση) σχετικά με το ποιο είναι το καλό για κάθε τομέα της οικονομικής δραστηριότητας, κι έτσι ψηφίζει το αντίστοιχο πολιτικό πρόγραμμα. Αυτή είναι μια χονδροειδής ψευδαίσθηση και πλάνη.
Πώς μπορεί ο μέσος πολίτης να αποφασίζει για όλα τα πεδία του οικονομικού και κοινωνικού βίου; Για παράδειγμα, πώς μπορεί ο μέσος δημόσιος υπάλληλος να αποφασίζει με την ψήφο του για την πολιτική της μεταποίησης και του εμπορίου, ή πώς μπορεί ο μέσος βιομηχανικός εργάτης να αποφασίζει με την ψήφο του για την αγροτική πολιτική; Αυτή η ψευδαίσθηση παντογνωσίας και κυριαρχίας του ψηφοφόρου γίνεται τελικά το άλλοθι του επεκτατισμού της κρατικής εξουσίας: οι ‘παντογνώστες-κυρίαρχοι’ ψηφοφόροι ψηφίζουν κυβερνήσεις που έχουν την εξουσία να παρεμβαίνουν σε όλους τους τομείς του οικονομικού και γενικά του κοινωνικού βίου χάριν της λαϊκής νομιμοποίησης που έλαβαν, αφού ψηφίστηκαν από τον ‘παντογνώστη’ και ‘κυρίαρχο’ λαό.
Συνεπώς, στις αστικές δημοκρατίες του κρατισμού, η διαδικασία των εκλογών είναι ουσιαστικά το μέσο με το οποίο, κολακεύοντας τον λαό, οι πολιτικοί αποκτούν το προνόμιο να λαμβάνουν καταναγκαστικές αποφάσεις ρύθμισης όλων των πεδίων του οικονομικού και γενικά του κοινωνικού βίου. Γι’ αυτό, άλλωστε, στις αστικές δημοκρατίες του κρατισμού, οι πολιτικές υποσχέσεις, παρ’ ότι προσδιορίζουν το πολιτικό και οικονομικό γίγνεσθαι δια των εκλογών, είναι «τσάμπα», υπό την έννοια ότι δεν παράγουν νομικά προσδιορισμένες ευθύνες για όσους δίδουν πολιτικές υποσχέσεις που δεν μπορούν να τηρήσουν. Αντίθετα, η πλήρως απελευθερωμένη αγορά δεν έχει καμιά απαίτηση παντογνωσίας από τους πολίτες. Στο πλαίσιο της ελεύθερης αγοράς, δεν υπάρχει καμιά αρχή που να παρεμβαίνει ρυθμιστικά σε ολόκληρο το οικονομικό σύστημα και άρα δεν χρειάζονται παντογνώστες ψηφοφόροι. Στην ελεύθερη αγορά, η γνώση που απαιτείται από το οικονομικώς ενεργό άτομο αφορά μόνο στα οικονομικά πεδία στα οποία εμπλέκεται το ίδιο το άτομο προσωπικά.
Γ. Η κυβέρνηση δρα για το κοινό καλό:
Αυτή η θέση αποτελεί μια χονδροειδή μονοδιάστατη θεώρηση της κυβέρνησης και αφήνει πληθώρα αναπάντητων ερωτημάτων. Τι είναι το κοινό καλό; Δεν υπάρχει ομοφωνία επί του θέματος στην πολιτική. Ακόμη κι αν εφαρμόζαμε ένα σχέδιο, πώς γνωρίζουμε ότι θα έχει σίγουρα τα επιθυμητά αποτελέσματα; Δεν το γνωρίζουμε, και συχνά τα καταναγκαστικά κοινωνικά σχέδια των κυβερνήσεων έχουν πολλές αρνητικές παρενέργειες. Επίσης, οι κυβερνήσεις, όταν λαμβάνουν αποφάσεις, συνυπολογίζουν το πώς θα μεγιστοποιήσουν τις ωφέλειες ή έστω πώς θα ελαχιστοποιήσουν τις ζημίες εκείνων που λαμβάνουν αποφάσεις (δηλαδή των πολιτικών αρχόντων). Συνεπώς, εξ ορισμού, η κυβέρνηση, στο πλαίσιο του κρατισμού, δεν αποτελεί ηθικώς ουδέτερο θεσμό.
Δ. Η κυβέρνηση είναι ο μόνος δυνατός τρόπος για να λύσουμε το Χ πρόβλημα:
Αυτό αποτελεί το συλλογιστικό σφάλμα της μονοκρατορίας του κράτους: η ψευδαίσθηση ότι, για να λύσουμε τα κοινωνικά προβλήματα, χρειαζόμαστε το κράτος. Στην πραγματικότητα, κάθε υπηρεσία που προσφέρει σήμερα μια κυβέρνηση στο πλαίσιο του παραδείγματος του κρατισμού μπορεί να προσφερθεί με ηθικώς καλύτερο και αποτελεσματικότερο τρόπο μέσω εθελοντικών δράσεων. Η μελέτη της ιστορίας δείχνει ότι σχεδόν κάθε υπηρεσία που σήμερα προσφέρει η κυβέρνηση έχει προσφερθεί, σε κάποια προηγούμενη ιστορική περίοδο, από εθελοντικές πρωτοβουλίες των ανθρώπων, π.χ. ιδιωτικοί δρόμοι, ιδιωτικά δικαστήρια, φθηνή ιδιωτική ασφάλεια υγείας, ιδιωτική αστυνομία, ταχυδρομεία, προστασία της άγριας φύσης, τραπεζογραμμάτια, κ.ο.κ., όλα αυτά έχουν δημιουργηθεί από την ιδιωτική πρωτοβουλία.
Ο μύθος ότι η κυβέρνηση είναι ο μοναδικός τρόπος για να λύσουμε το Χ πρόβλημα αποτελεί, μεταξύ άλλων, και τη βάση του οικονομικού εθνικισμού. Ακόμη και φιλελεύθεροι στοχαστές και πολιτικοί είναι έτοιμοι να προσυπογράψουν τη χρησιμότητα του οικονομικού εθνικισμού σε σχέση με την ανάπτυξη. Η έννοια της προστασίας της «βρεφικής βιομηχανίας» αναπτύχθηκε τον 19ο αιώνα από τον Φρίντριχ Λιστ (Friedrich List, 1789-1846) καθώς και από άλλους θεωρητικούς της πολιτικής οικονομίας από σαφώς εθνική οπτική γωνία (βλ. Friedrich List, The National System of Political Economy, trans. S.S. Loyd, Green & Co., London, 1904). Σύμφωνα με αυτήν άποψη, οι αναπτυσσόμενοι βιομηχανικοί κλάδοι και οι αναπτυσσόμενες επιχειρηματικές δραστηριότητες πρέπει να ενισχύονται οικονομικά από το κράτος για να σταθούν στα πόδια τους, προστατευμένες από τον ανταγωνισμό, ειδικά τον διεθνή. Η εφαρμογή αυτής της άποψης στην πράξη όχι μόνο παρέτεινε τη Μεγάλη Ύφεση της δεκαετίας του 1930 αλλά και δηλητηρίασε την πολιτική ατμόσφαιρα σε διεθνές επίπεδο (αφού τα προγράμματα οικονομικού εθνικισμού δεν είναι τίποτε άλλο από προσπάθειες ‘εξαγωγής’ πληθωρισμού και ανεργίας) συμβάλλοντας έτσι στην έκρηξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου (βλ. J. Mayall, Nationalism and International Society, Cambridge University Press, Cambridge, 1990, και J. Mayall, “Reflections on the ‘New’ Economic Nationalism”, Review of International Studies, 10(4), 1984, σελ. 313-321). Αντίθετα, οι ελευθερόφρονες πολιτικοί στοχαστές υποστηρίζουν ότι, εάν τα κράτη αφήσουν τις επιχειρήσεις στην ησυχία τους, ώστε να λειτουργούν υπό το καθεστώς της laissez-faire αγοράς, αυτό είναι η μεγαλύτερη προσφορά που μπορεί να κάνει το κράτος χάριν της οικονομικής ανάπτυξης, και δεν χρειάζεται κανενός είδους κρατικός προστατευτισμός καμιάς οικονομικής δραστηριότητας.
Ε. Το κράτος και η κοινωνία είναι αναπόσπαστοι σύμμαχοι:
Όπως συμβαίνει στην περίπτωση του πρώτου μύθου, έτσι και στην περίπτωση αυτού του μύθου έχουμε να κάνουμε με μια προσπάθεια συσκότισης της σημαντικής διαφοράς μεταξύ της κοινωνίας και του κράτους. Η κοινωνία είναι το συνολικό άθροισμα όλων των εθελοντικών ανθρωπίνων αλληλεπιδράσεων, ενώ το κράτος είναι ένα θεσμοθετημένο μονοπώλιο δύναμης και νομιμοποιημένης βίας. Όσο μεγαλώνει η δύναμη του κράτους, τόσο μικραίνει η δύναμη της κοινωνίας.
Οι πολιτικοί που υποστηρίζουν τον κρατισμό επικαλούνται πολλές φορές τον όρο ελπίδα. Μάλιστα, η επιτροπή των βραβείων Νομπέλ δεν δίστασε να απονείμει το Νομπέλ Ειρήνης 2009 στον Πρόεδρο των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα (Barack Obama) με το σκεπτικό ότι η πολιτική Ομπάμα δημιουργεί ελπίδες για ένα καλύτερο μέλλον σε παγκόσμια κλίμακα. Η ελπίδα είναι ένα πολύ επικίνδυνο αίσθημα όταν αφορά στην πολιτική. Οι πολιτικοί του κρατισμού προσπαθούν, μέσω τεχνικών του πολιτικού μάρκετινγκ, να προσφέρουν ελπίδα στους πολίτες για τη βελτίωση της ζωής τους. Οι άνθρωποι που εναποθέτουν την ελπίδα τους σε άλλους ανθρώπους είτε σε ιστορικούς θεσμούς χαρακτηρίζονται από ψυχική ανωριμότητα και τεμπελιά. Η ελπίδα ανήκει μόνο στον Θεό, διότι από τον Θεό προσδοκούμε να μας προσφέρει αγαθά που δεν ανήκουν στο πεδίο της ιστορίας και γι’ αυτό δεν μπορούμε να τα αποκτήσουμε με τις δικές μας δυνάμεις. Στο ιστορικό επίπεδο όμως, δηλαδή όταν ζητούμε να βελτιώσουμε τους ιστορικούς όρους της ύπαρξής μας, αντί να ελπίζουμε στους άλλους, πρέπει να δουλεύουμε εμείς για τους εαυτούς μας. Τα χέρια μας, τα πόδια μας και ο νους μας υπάρχουν και αρκούν για να πραγματοποιήσουμε τις επιθυμίες μας σε τούτον τον κόσμο. Μόνο τα βρέφη και τα μικρά παιδιά δικαιολογούνται να ελπίζουν σε άλλους ανθρώπους, π.χ. στη μαμά και στον μπαμπά, για την ικανοποίηση των επιθυμιών τους. Οι ώριμοι άνθρωποι δρουν για να ικανοποιήσουν τη βούλησή τους. Οι ανώριμοι άνθρωποι ελπίζουν σε άλλους ανθρώπους και θεσμούς, κι έτσι εκπίπτουν σε θύματα εκμετάλλευσης.
Οι μύθοι του σοσιαλισμού
Ο σοσιαλισμός, ως συγκεκριμένο, αναγνωρίσιμο πολιτικό και οικονομικό πρότυπο, αναπτύχθηκε στην Ευρώπη από το τέλος του 18ου αιώνα ως μια απάντηση στην εκβιομηχάνιση. Εγγενής στην έννοια του σοσιαλισμού είναι η έννοια του κολεκτιβισμού (collectivism), η οποία αναφέρεται σε κάθε φιλοσοφία ή πολιτική δομή η οποία θέτει κάποια ομάδα (π.χ. κοινωνική τάξη, έθνος, φυλή, πολίτες, κ.ο.κ.) σε θέση υπεροχής έναντι του ατόμου. Ο κολεκτιβισμός που βασίζεται στην κοινωνική τάξη ονομάζεται σοσιαλισμός. Ο κολεκτιβισμός που βασίζεται στο έθνος ονομάζεται εθνικισμός. Ο κολεκτιβισμός που βασίζεται στη φυλή ονομάζεται φυλετισμός.
Στη συνέχεια, θα μελετήσουμε τους θεμελιώδεις μύθους του σοσιαλισμού, καθότι ο σοσιαλισμός αποτελεί την πιο εξιδανικευμένη μορφή κολεκτιβισμού στις συνειδήσεις των μαζών, σε βαθμό μάλιστα που οι σοσιαλιστικές ιδέες έχουν διαπεράσει τόσο τον ναζισμό-φασισμό όσο και τον πολιτικό συντηρητισμό. Για παράδειγμα, ο Άντολφ Χίτλερ ονόμασε την ιδεολογία του εθνικοσοσιαλισμό (Nationalsozialismus), και τα κυριότερα κεντροδεξιά κόμματα της Δυτικής Ευρώπης (με εξαίρεση, σε κάποιες περιπτώσεις, το βρετανικό συντηρητικό κόμμα υπό την προεδρία της Μάργκαρετ Θάτσερ), καθ’ όλη τη διάρκεια του 20ού αιώνα, επιχειρούσαν να ανταγωνιστούν σε κολεκτιβιστική κουλτούρα τους σοσιαλιστές, συντηρώντας μεγάλο δημόσιο τομέα στην οικονομία και ακολουθώντας πολιτική αυξημένου κρατικού παρεμβατισμού. Γι’ αυτό, αποτελεί μεγάλο λάθος να κρίνουμε τις επιδόσεις του καπιταλισμού της ελεύθερης αγοράς με κριτήριο τις πολιτικές που έχουν εφαρμόσει κεντροδεξιά κόμματα τα οποία αναμιγνύουν τον καπιταλισμό με τον κολεκτιβισμό. Όταν έχουμε να κάνουμε με κεντροδεξιές κυβερνήσεις που συντηρούν έναν μεγάλο δημόσιο τομέα, ακολουθούν πολιτική υψηλών φόρων, υποστηρίζουν το κράτος πρόνοιας, δαπανούν πολλούς πόρους για στρατιωτικούς σκοπούς, και προβαίνουν σε ποικίλες ρυθμίσεις της οικονομικής δραστηριότητας, τότε οι οικονομικές αποτυχίες και κρίσεις στις οποίες οδηγούνται δεν πρέπει να αποδίδονται στον καπιταλισμό της ελεύθερης αγοράς (αφού αυτές οι κυβερνήσεις δεν ακολουθούν το πρότυπο της ελεύθερης αγοράς), αλλά πρέπει να αποδίδονται στην αναποτελεσματικότητα των οικονομικών λειτουργιών του κράτους. Συνοπτικά, μπορούμε να πούμε το εξής: οι κεντροαριστεροί θέλουν το κράτος να συμπεριφέρεται σαν την τυπική φροντιστική μαμά, οι κεντροδεξιοί θέλουν το κράτος να συμπεριφέρεται σαν τον τυπικό οργανωτικό μπαμπά, ενώ οι γνήσιοι υποστηρικτές της πολιτικής οικονομίας της ελευθερίας θέλουν το κράτος να αντιμετωπίζει τους πολίτες ως ενήλικα πρόσωπα (βλ. Θ. Διαμαντόπουλος, Κόμματα και Κομματικά Συστήματα, Εξάντας, Αθήνα, 1989, και M. Maor, Political Parties and Party Systems, Taylor and Francis, London, 1997).
Α. Το δόγμα της δίκαιης τιμής και η εργατική θεωρία της αξίας:
Η σοσιαλιστική σκέψη διέπεται από μια μεσαιωνικής υφής έννοια ‘δίκαιης τιμής’. Όπως οι σχολαστικοί θεολόγοι του Μεσαίωνα θεωρούσαν ότι οι γενικές έννοιες τις οποίες οι ίδιοι διατύπωναν προέρχονται από τον Θεό και προσδιορίζουν την πραγματικότητα, έτσι και οι σοσιαλιστές θεωρούν ότι υπάρχει μια εγγενής (σαν να έχει δοθεί από τον Θεό, δηλαδή) τιμή για κάθε οικονομικό αγαθό, ανεξάρτητα από τη βούληση, τις ανάγκες και την επιθυμία των ανθρώπων, δηλαδή ανεξάρτητα από την προσφορά και τη ζήτηση. Στη βιομηχανική εποχή, οι σοσιαλιστές υποστήριξαν, ειδικότερα, ότι η αξία ενός αγαθού ισούται με το εργατικό κόστος που δαπανήθηκε για να παραχθεί, δηλαδή με την αξία του χρόνου των εργαζομένων. Αυτή η άποψη ονομάζεται εργατική θεωρία της αξίας (labor theory of value) και πάσχει από τα ακόλουθα ελαττώματα:
(α) δεν λαμβάνει υπόψη της ότι η συσσώρευση του κεφαλαίου απαιτεί αναστολή ενός μέρους της κατανάλωσης, και γι’ αυτό, αναπόφευκτα, το κεφάλαιο απαιτεί μια πρόσθετη αμοιβή, πέρα και πάνω από την αμοιβή της εργασίας, ώστε έτσι η ωφέλεια από τη συσσώρευση του κεφαλαίου να καλύπτει τη στέρηση της ωφέλειας που υφίσταται ο κάτοχος του κεφαλαίου που αναστέλλει την κατανάλωση χάριν της κεφαλαιακής συσσώρευσης·
(β) κάνει την εσφαλμένη υπόθεση ότι η εργασία που απασχολείται στην παραγωγική διαδικασία είναι ομοιογενής (αυτό είναι λάθος, διότι, λ.χ. οι αντιλήψεις, οι ανάγκες, οι απαιτήσεις και τα συμφέροντα ενός αγροτικού εργάτη, ενός υπαλλήλου εμπορικής επιχείρησης κι ενός πανεπιστημιακού καθηγητή διαφέρουν μεταξύ τους)• (γ) αγνοεί την υποκειμενικότητα των συνειδησιακών καταστάσεων η οποία συνεπάγεται ότι οι οικονομικές αξίες είναι υποκειμενικό ζήτημα·
(δ) δεν λαμβάνει υπόψη της την επίδραση της ζήτησης επάνω στις σχετικές τιμές των οικονομικών αγαθών (βλ. R.L. Meek, Studies in the Labour Theory of Value, Lawrence & Wishart, London, 1973).
Η πολιτική οικονομία της ελευθερίας αντιπαραθέτει στην εργατική θεωρία της αξίας την υποκειμενική θεωρία της αξίας, σύμφωνα με την οποία η οικονομική αξία δεν προσδιορίζεται τόσο από το κόστος όσο από τις υποκειμενικές προτιμήσεις των αγοραστών και την προσφερόμενη ποσότητα του δεδομένου αγαθού. Τα ακόλουθα παραδείγματα αποδεικνύουν με απλό τρόπο ότι η οικονομική αξία δεν αποτελεί απλή συνέπεια του εργατικού κόστους: (α) όσο πολύς χρόνος κι αν δαπανηθεί για να παραχθούν πίτες από λάσπη, δεν αξίζουν τίποτε, και (β) ένα φρέσκο μπουκάλι κρασί αποκτά επιπλέον αξία απλώς και μόνο με το να παλαιώνεται.
Β. Η θεωρία της εκμετάλλευσης:
Η θεωρία της εκμετάλλευσης επιχειρεί να δείξει ότι μια κοινωνική τάξη εκμεταλλεύεται κάποια άλλη. Σύμφωνα με τον σοσιαλισμό, η κεφαλαιοκρατική τάξη εκμεταλλεύεται την προλεταριακή τάξη. Οι περισσότερες διατυπώσεις της θεωρίας της εκμετάλλευσης βασίζονται στην απαρχαιωμένη και εσφαλμένη εργατική θεωρία της αξίας και συνεπώς καθίστανται αυτομάτως, για τους αντιστοίχους λόγους, το ίδιο απαρχαιωμένες και εσφαλμένες. Ωστόσο, άλλοι σοσιαλιστές, που έχουν αναγνωρίσει τα σφάλματα της εργατικής θεωρίας της αξίας, διατυπώνουν μια θεωρία της εκμετάλλευσης βασισμένη στην ανισότητα της διαπραγματευτικής θέσης μεταξύ κεφαλαιοκρατών και προλεταρίων, ή μεταξύ εργοδοτών και εργαζομένων. Ενώ αυτή η τελευταία εκδοχή της θεωρίας της εκμετάλλευσης μπορεί να εξηγήσει ορισμένα φαινόμενα που προκύπτουν στο πλαίσιο οικονομικών διαπραγματεύσεων, ωστόσο, αποφεύγει να θέσει ένα σημαντικό ζήτημα, δηλαδή το εάν η οικονομική διαπραγμάτευση είναι οικειοθελής. Εάν η συμφωνία στην οποία καταλήγει η οικονομική διαπραγμάτευση μεταξύ κεφαλαιοκρατών και προλεταρίων είναι ελεύθερη και προαιρετική, τότε δεν αποδεικνύεται ότι η πρώτη τάξη εκμεταλλεύεται τη δεύτερη.
Επίσης, ο Αυστριακός οικονομολόγος Ευγένιος Ρίτερ φον Μπεμ-Μπαβέρκ (Eugen Ritter von Böhm-Bawerk, 1851-1914), στο φημισμένο σύγγραμμά του Κεφάλαιο και Τόκος, ανέτρεψε το σκεπτικό της μαρξιστικής θεωρίας της εκμετάλλευσης επισημαίνοντας ότι οι καπιταλιστές δεν εκμεταλλεύονται τους εργάτες, αλλά, στην πραγματικότητα, βοηθούν τους εργαζομένους με το να τους παρέχουν ένα εισόδημα πριν εισπραχθεί το εισόδημα που θα προκύψει από την πώληση των αγαθών που παράγουν με την εργασία τους οι εργαζόμενοι (βλ. E.R. von Böhm-Bawerk, Capital and Interest, trans. W.A. Smart, Macmillan Co., London, 1890). Οι εργαζόμενοι αμείβονται κυρίως με βάση την τρέχουσα αξία του οποιουδήποτε προβλεπομένου οικονομικού αποτελέσματος της εργασίας, ενώ οι καπιταλιστές αμείβονται με βάση το πραγματοποιημένο στο μέλλον οικονομικό αποτέλεσμα της εργασίας. Με άλλα λόγια, ο Μπεμ-Μπαβέρκ επεσήμανε ότι, όταν ο Μαρξ διατύπωσε τη θεωρία της εκμετάλλευσης, δεν έλαβε υπόψη του τη διάσταση του χρόνου, κι ότι η αναδιανομή του κεφαλαίου υπέρ των εργαζομένων θα υπονόμευε τη σημασία του επιτοκίου ως εργαλείο άσκησης νομισματικής πολιτικής. Επίσης, η αμοιβή των εργαζομένων όχι μόνο με μισθό αλλά και με προγράμματα συμμετοχής στα κέρδη της επιχείρησης, όπως συμβαίνει σε πολλές εταιρείες του ανεπτυγμένου καπιταλιστικού κόσμου, καθώς και η τεράστια διάχυση της ιδιοκτησίας του κεφαλαίου μέσω των κεφαλαιαγορών (στον βαθμό που λειτουργούν αποτελεσματικά) αποδυναμώνουν τον απόλυτο χαρακτήρα της διάκρισης μεταξύ καπιταλιστών και εργατικής τάξης και διαψεύδουν ακόμη περισσότερο τη σοσιαλιστική θεωρία της εκμετάλλευσης.
Γ. Άρνηση του προβλήματος της έλλειψης:
Οι ουτοπικοί σοσιαλιστές αγνοούν το πρόβλημα της οικονομικής έλλειψης. Αντίθετα, στην πολιτική οικονομία της ελευθερίας, ο σκοπός της διαχείρισης της οικονομικής περιουσίας είναι η διαχείριση του προβλήματος της έλλειψης, δηλαδή του γεγονότος ότι οι επιθυμίες του ανθρώπου ξεπερνούν τα διαθέσιμα αγαθά. Η έλλειψη δεν είναι αποτέλεσμα του συστήματος της ιδιωτικής περιουσίας, αλλά, αντίθετα, η ιδιωτική περιουσία είναι ένα μέσο με το οποίο ο άνθρωπος προσπαθεί να λύσει το πρόβλημα της έλλειψης.
Αυτό που διαφοροποιεί την ιδιωτική περιουσία από την κοινή περιουσία (κοινοκτημοσύνη) είναι ότι η πρώτη πρέπει να γίνει κατανοητή ως το δικαίωμα αποκλεισμού (κάποιων από τη χρήση της δεδομένης περιουσίας) ενώ η δεύτερη πρέπει να γίνει κατανοητή ως το δικαίωμα του μη αποκλεισμού (βλ. C.B. Macpherson, Democratic Theory, Clarendon Press, Oxford, 1973). Βεβαίως, εκείνοι που είναι εφοδιασμένοι με δικαιώματα κοινής περιουσίας μπορεί να είναι σε θέση να αποκλείουν από τη χρήση της δεδομένης κοινής περιουσίας όσους δεν έχουν τα ίδια δικαιώματα κοινής περιουσίας. Επίσης, η χρήση της δημόσιας περιουσίας είναι διαθέσιμη σε καθέναν υπό τον όρο ότι αυτός θα είναι μέλος του αντίστοιχου ‘δημοσίου’.
Στην περίπτωση της ιδιωτικής περιουσίας, η περιουσία εκφράζει την ατομικότητα του ανθρώπου και θέτει προστατευτικά όρια γύρω από κάθε πρόσωπο. Έτσι, το δικαίωμα αποκλεισμού, με το οποίο είναι άρρηκτα συνυφασμένη η ιδιωτική περιουσία, έχει έναν βαθιά ελευθερόφρονα και ανθρωπιστικό χαρακτήρα. Το δικαίωμα χρήσης μιας περιουσίας απαιτεί να έχει προηγουμένως επιτραπεί η χρήση της από τον ιδιοκτήτη, δωρεάν ή κατόπιν κάποιας οικονομικής συμφωνίας στο πλαίσιο της ελεύθερης αγοράς (π.χ. ενοικίαση, πώληση, κ.ο.κ.). Επίσης, η ιδιωτική περιουσία καθιστά κάθε άνθρωπο υπεύθυνο προσωπικά για τη διαχείριση της ζωής του και τον ασκεί στον ορθολογισμό.
Η κοινή περιουσία επίσης απαιτεί κάποιες ορθολογικές διαδικασίες διαχείρισής της, έστω κι αν αυτές οι διαδικασίες δεν είναι εκείνες της ελεύθερης αγοράς. Σε αντίθεση προς τις εντυπώσεις που καλλιεργεί η σοσιαλιστική προπαγάνδα στις μάζες, το δικαίωμα μη αποκλεισμού από τη χρήση μιας περιουσίας δεν ταυτίζεται με τη δυνατότητα πρόσβασης σε αυτήν την περιουσία. Για παράδειγμα, καθένας μπορεί να έχει το δικαίωμα να καθίσει σε μια θέση σ’ ένα δημόσιο πάρκο, αλλά δεν μπορούν όλοι να ασκήσουν αυτό το δικαίωμά τους συγχρόνως. Γι’ αυτό, εκείνοι που ισχυρίζονται ότι η ιδιωτική περιουσία είναι ανεπιθύμητη πρέπει να διευκρινίσουν εναλλακτικές μεθόδους κατανομής της πρόσβασης στα αγαθά, ειδικά στους παραγωγικούς συντελεστές (έδαφος, κεφάλαιο, εργασία) και να δείξουν ότι οι αποκλεισμοί που ισχύουν υπό το καθεστώς της ελεύθερης αγοράς της ιδιωτικής περιουσίας δεν θα αναπαραχθούν από αυτές τις εναλλακτικές μεθόδους. Τελικώς, ακριβώς λόγω του δεδομένου προβλήματος της έλλειψης, ο περιορισμός του ιδιοκτησιακού δικαιώματος δεν σημαίνει ανάλογο περιορισμό του αποκλεισμού από τη χρήση περιουσίας, αλλά σημαίνει ότι η κατανομή των δικαιωμάτων χρήσης περιουσίας δεν καθορίζονται από την ελεύθερη αγορά αλλά από μια δημόσια γραφειοκρατία, και άρα μεταφέρει εξουσία από την κοινωνία στους πολιτικούς άρχοντες.
Όπως έχει παρατηρήσει ο Αυστριακός νομπελίστας οικονομολόγος Φρίντριχ Χάγιεκ (Friedrich von Hayek, 1899-1992), ακόμη κι όταν η ρύθμιση της οικονομίας αποσκοπεί στην ισότητα, καταλήγει μόνο σε μια επισήμως επιβεβλημένη (δηλαδή θεσμοθετημένη) ανισότητα, διότι η νέα ιεραρχική τάξη που διαμορφώνεται (προς αντικατάσταση της ιεραρχικής τάξης που αναδύεται κάθε φορά αυθόρμητα από την ελεύθερη αγορά) αποτελεί απλώς έναν αυταρχικό προσδιορισμό της κοινωνικής θέσης (status) κάθε ατόμου (βλ. N.P. Barry, Hayek’s Social and Economic Philosophy, Macmillan, London, 1979).
Δ. Η ανθρώπινη δραστηριότητα και παραγωγή υπόκεινται σε κεντρικό σχεδιασμό:
Σύμφωνα με την επιστήμη της πολυπλοκότητας, το μέλλον δεν είναι δεδομένο και η τάξη αναδύεται από το χάος. Οι υποστηρικτές της ελεύθερης αγοράς και οι επιστήμονες της πολυπλοκότητας βλέπουν, ζουν, παρακολουθούν και προσπαθούν (όσο μπορούν και όπως μπορούν) να καταλάβουν τον δυναμικό και δημιουργικό χαρακτήρα των πολύπλοκων συστημάτων. Γνωρίζουν ότι οι προθέσεις αυτών που δρουν δεν καθορίζουν νομοτελειακά το αποτέλεσμα της δράσης τους διότι υπάρχει ο χαοτικός παράγων. Γι’ αυτό, χωρίς να παύουν ποτέ να προσπαθούν και να ερευνούν, σέβονται τον κόσμο και απορρίπτουν όλα τα μεγάλα κρατικά σχέδια διότι, λόγω της απροσδιοριστίας που χαρακτηρίζει τον κόσμο, τα μεγάλα κρατικά σχέδια ενέχουν μεγάλους κινδύνους πρόκλησης μεγάλων κοινωνικών ζημιών. Είναι, λοιπόν, ταπεινοί και ευέλικτοι, διότι έχουν υπόψη τους την απροσδιοριστία του μέλλοντος. Αντίθετα, υπάρχουν πολιτικοί στοχαστές οι οποίοι έχουν προαποφασίσει την τύχη του κόσμου, δηλαδή επιχειρούν να φέρουν τον κόσμο στα μέτρα τους. Τα χαρακτηριστικότερα παραδείγματα αυτών των πολιτικών είναι οι Αριστεροί και οι Φασίστες, οι οποίοι χρησιμοποιούν τον κόσμο σαν το πεδίο εφαρμογής των θεωρητικών κατασκευών τους. Γενικώς, πολλοί κρατιστές έχουν αναπτύξει σχέδια και προγράμματα για να μετασχηματίσουν την κοινωνία σύμφωνα με ένα δικό τους όραμα για την κοινότητα και το «ευ ζην». Όλοι αυτοί επιδιώκουν να επιβάλουν ένα εξουσιαστικό τεχνοκρατικό δόγμα, διότι δρουν εκκινώντας από τη θέση ότι γνωρίζουν και μπορούν να προσδιορίσουν το μέλλον ντετερμινιστικά. Γι’ αυτό, θεσμοθετούν κεντρικές οικονομικές ρυθμίσεις, επιδιώκοντας να ρυθμίσουν τον οικονομικό και σε μεγάλη έκταση και τον προσωπικό βίο των όλων των προσώπων της κοινωνίας που εξουσιάζουν.
Όμως το χάος έρχεται, αργά ή γρήγορα, να διαψεύσει τα σχέδια των κρατιστών. Αυτές είναι λ.χ. οι περιπτώσεις στις οποίες: οι θεσμοί του κράτους πρόνοιας χρεοκοπούν και γίνονται πηγές σπατάλης και καταβροχθίζουν όλο και περισσότερους οικονομικούς πόρους (με τις μορφές της φορολογίας και των ασφαλιστικών εισφορών σε κρατικά ασφαλιστικά ταμεία), οι κρατικές ρυθμίσεις της οικονομίας που γίνονται χάριν της κοινωνικής δικαιοσύνης και της κοινωνικής προόδου εκπίπτουν σε αναποτελεσματικές γραφειοκρατικές δομές και διαφθορά, και ο επεκτατισμός της πολιτικής εξουσίας του κράτους καταλήγει σε αυταρχισμό και ολοκληρωτισμό.
Copyright: Νικόλαος Λάος
[1] Ο Δρ. Νικόλαος Λάος έχει σπουδάσει μαθηματικά, πολιτική και φιλοσοφία και είναι ο θεμελιωτής ενός συστήματος φιλοσοφικής θεολογίας και θεολογικής φιλοσοφίας το οποίο έχει ονομάσει «μεθεξιολογία» (αγγλιστί, methexiology) και το έχει εκθέσει στο βιβλίο του με τίτλο Methexiology: Philosophical Theology and Theological Philosophy for the Deification of Humanity, το οποίο εξεδόθη στις ΗΠΑ, το 2016, από τις εκδόσεις Pickwick του εκδοτικού ομίλου Wipf and Stock Publishers (https://wipfandstock.com). Επίσης, έχει αναπτύξει πολύπλευρη διεθνή δραστηριότητα ως ερευνητής, αναλυτής και σύμβουλος στα πεδία της νοοπολιτικής (noopolitics) και της γεωπολιτικής (geopolitics).
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)