Κύριε Στούπα,

Πολύ εύστοχο το άρθρο σας. Κατά την γνώμη μου, η κύρια έννοια που το διαπερνά, είναι η έννοια της "προσαρμογής". Προσαρμογή που το κάθε άτομο κάνει ξεχωριστά, λαμβάνοντας υπόψη τις συγκεκριμένες συνθήκες για τις οποίες έχει μοναδική γνώση και την εμπειρία των άλλων. Έτσι προκύπτει ένας αυτοσυντονισμός της κοινωνίας καθώς τα άτομα επικοινωνούν μεταξύ τους με σύμβολα τα οποία είναι οι τιμές στην ελεύθερη αγορά.

Όλα όσα λέτε περί βιοτικού επιπέδου κλπ είναι ζητήματα προσαρμογής, η οποία θα συμβεί οπωσδήποτε, αργά ή γρήγορα.

Υπάρχει πολύ μεγάλη δυσκολία στους ανθρώπους να δεχθούν την άποψη ότι, για να υπάρχει τάξη στις ανθρώπινες υποθέσεις, δεν χρειάζεται ένας ιθύνων νους που δίνει διαταγές και συντονίζει τους υπόλοιπους. Κατά την ίδια έννοια η όποια αταξία δεν προέρχεται από κάποια κεντρική συνομωσία ή άλλες μεταφυσικές αιτίες. Όμως είναι η ελεύθερη αγορά, που μπορεί να εξασφαλίσει την αμοιβαία ρύθμιση των αυθόρμητων ατομικών πρωτοβουλιών, και είναι η οικονομική θεωρία που κατάφερε να εξηγήσει αυτόν τον μηχανισμό και να δώσει τη δυνατότητα για την εδραίωση των γενικών κανόνων, που όταν απαιτείται περιορίζουν τις ατομικές δράσεις. Είναι αυτό που λέμε "ελευθερία υπό την αρχή του νόμου".

Η επιτυχία των σχεδίων δράσης των ατόμων ξεχωριστά, εξαρτάται τόσο από την αποτελεσματική χρήση της μοναδικής γνώσης τους των συγκεκριμένων συνθηκών που τους επηρεάζουν, όσο και από την πρόβλεψη που κάνουν και την προσδοκία που έχουν για συνεργασία με άλλα άτομα. Δηλαδή η επιτυχία τους εξαρτάται από την ύπαρξη τάξης, συνέπειας και σταθερότητας και αυτές οι αναγκαίες συνθήκες δεν είναι το τεχνητό αποτέλεσμα μιας κεντρικής διεύθυνσης, που δε μπορεί να γνωρίζει τις συγκεκριμένες περιστάσεις αλλά δημιουργούνται από τα ίδια τα άτομα κατά την μεταξύ τους διαδραστική επικοινωνία. Δηλαδή αυτή η ΑΥΘΟΡΜΗΤΗ ΤΑΞΗ προκύπτει μέσα από την αμοιβαία προσαρμογή των στοιχείων και την ανταπόκρισή τους στα γεγονότα, που επενεργούν άμεσα σε αυτά.

Η ύπαρξη της αυθόρμητης τάξης ως αποτέλεσμα της ελεύθερης αλληλεπίδρασης των ατόμων και του επιτυχούς αυτοσυντονισμού, που είναι το υπόστρωμα επί του οποίου αναπτύσσονται τα ατομικά σχέδια δράσης, αποτελεί την δικαιολόγηση της ατομικής ελευθερίας με κριτήρια δημόσιου συμφέροντος. Σ’ αυτήν την αυθόρμητη τάξη, ο όποιος καταναγκασμός υφίστανται τα άτομα μέσω των νόμων, είναι απρόσωπος και γενικός και επομένως οι πράξεις τους είναι ελεύθερες και δεν καθορίζονται από εντολές κάποιας αρχής.

Βέβαια, όταν ο Χάγιεκ ανέλυσε αυτήν την λειτουργία της ελεύθερης αγοράς και τιμήθηκε με βραβείο Νόμπελ, στόχευε πολύ πέρα από μια τεχνική ανάλυση. Έδωσε ένα εργαλείο για να γίνουμε ρεαλιστές και να πατάμε στην γη όταν προσπαθούμε να αντιληφθούμε τί γίνεται γύρω μας και τους λόγους για τους οποίους οι άνθρωποι δρουν όπως δρουν. Χαίρομαι ιδιαιτέρως όταν βλέπω άρθρα σαν το δικό σας που συμβάλλουν προς αυτήν την κατεύθυνση.

labiss