Ο κύκλος έσπασε. Εδώ και δύο περίπου χρόνια. Και παρά την ευφορία προηγούμενων μηνών, καθώς οι αγορές έχουν ενισχυθεί πάνω από 10%, ο κύκλος είναι ακόμα κομμάτια. Η μεταβλητότητα έχει επιστρέψει στις αγορές και υπενθυμίζει ότι η κρίση δεν έχει τελειώσει ακόμα. Ή μάλλον, για την ακρίβεια, μπορεί να έχει περάσει το χειρότερο, αλλά δεν έχει έλθει ακόμα η βελτίωση στο οικονομικό περιβάλλον. Και όσο καθυστερεί αυτή, τόσο θα καθυστερεί και η πραγματική ανάκαμψη των αγορών και η ουσιαστική επικράτηση των «ταύρων».
Βαρόμετρο ο «καφές στο χάρτινο ποτήρι»
Ο καφές είναι ένα εύσχημο παράδειγμα του τι συμβαίνει τη στιγμή αυτή στις αγορές. Το χάρτινο ποτήρι με το πράσινο λογότυπο των Starbucks αποτέλεσε το σύμβολο της ανερχόμενης αστικής τάξης νέων επαγγελματιών, από τα dealing rooms της Νέας Υόρκης μέχρι τους ουρανοξύστες του Πεκίνου. Η πενταετία 2001- 2006 συγχρονισμένης οικονομικής ανάπτυξης και ανόδου όλων των αγορών, από τις κεφαλαιαγορές μέχρι τις τιμές των πρώτων υλών και των ακινήτων, είχε δημιουργήσει μία κατάσταση ευμάρειας, η οποία έμοιαζε καθ’ όλα πραγματική και διαρκής. Σε μία παρόμοια κατάσταση ευμάρειας, ένας καφές σε χάρτινο ποτήρι, στο πόδι, πηγαίνοντας στο γραφείο, έναντι πέντε ευρώ, έμοιαζε απόλυτα φυσική κίνηση. (Σε ετήσια βάση 220 εργάσιμων ημερών, αυτό αντιστοιχεί σε περισσότερα από 1.100 ευρώ.) Το ξέσπασμα της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2007 και της δημοσιονομικής το 2010, όμως, είχε ως αποτέλεσμα την ανατροπή τής μέχρι πρότινος φυσικής κίνησης. Οι καταναλωτές, καθώς πληθαίνουν οι άνεργοι, αρχίζουν να λειτουργούν πιο ορθολογικά όσον αφορά τις δαπάνες τους, περιορίζοντας αρχικά τις «περιττές πολυτέλειες».
Ο κύκλος του καφέ
Ο περιορισμός της κατανάλωσης του καφέ δεν είχε όμως μόνο αρνητική συνέπεια στις πωλήσεις των Starbucks. Οι κόκκοι του καφέ προέρχονται κυρίως από τη Βραζιλία, την Ινδονησία και το Βιετνάμ. Λιγότερη ζήτηση σημαίνει πτώση της τιμής του. Καθώς ο καφές πρέπει να μεταφερθεί με πλοία ξηρού φορτίου από τις χώρες παραγωγής μέχρι τις χώρες κατανάλωσης, όταν περιορίζεται η ζήτηση, πέφτουν και τα ναύλα. Την ίδια στιγμή, οι εταιρείες παραγωγής χάρτινων ποτηριών στην Κίνα βλέπουν τις πωλήσεις τους να μειώνονται. Καθώς ο φαύλος κύκλος συνεχίζεται, περισσότεροι άνεργοι καταναλώνουν λιγότερο καφέ, χρειάζονται λιγότερα χάρτινα ποτήρια και λιγότερα πλοία για να τα μεταφέρουν. Και επειδή ο κόσμος δεν πίνει μόνο καφέ, το ίδιο συμβαίνει με τα ψυγεία, τα computers, τις τηλεοράσεις, τα ρούχα, τα αυτοκίνητα. Ο,τι δηλαδή παράγεται και καταναλώνεται. Και εκεί βρίσκεται το πρόβλημα της παγκόσμιας οικονομίας και των αγορών σήμερα.
Ο φαύλος κύκλος
Από το 2008 μέχρι το 2010 ο κύκλος έτρεχε. Πολύ γρήγορα. Οι επιχειρήσεις αύξαναν διαρκώς την παραγωγή τους. Οι εφοπλιστές κατασκεύαζαν νέα πλοία για να ικανοποιήσουν την αυξημένη ζήτηση για μεταφορά πρώτων υλών και έτοιμων αγαθών. Οι καταναλωτές, με την αρωγή των τραπεζών, αγόραζαν χρήσιμα και λιγότερο χρήσιμα αγαθά, χωρίς να υπολογίζουν. Αλλωστε, γιατί να υπολογίσουν; Η αξία του σπιτιού τους πολλαπλασιαζόταν χρόνο με τον χρόνο, οι αγορές έτρεχαν, δουλειές υπήρχαν. Το ίδιο σενάριο, το οποίο ξεκίνησε στις ΗΠΑ, μεταφέρθηκε αυτούσιο σε παγκόσμιο επίπεδο, τόσο στις ανεπτυγμένες χώρες, όσο και στις αναδυόμενες. Οταν κατέρρευσε το σενάριο και έσπασε ο κύκλος αποδείχθηκε πόσο πλασματική ήταν αυτή η ευμάρεια. Οπως ακριβώς πλασματικές ήταν οι τιμές των ακινήτων, οι τραπεζικοί ισολογισμοί, ή οι τιμές των μετοχών οι οποίες προεξοφλούσαν αέναη αύξηση της κερδοφορίας.
Αυτοτροφοδοτείται η κρίση
Το βασικό πρόβλημα είναι ότι, όσο ο προηγούμενος κύκλος κρατούσε, η οικονομική ανάπτυξη και η άνοδος των αγορών αυτοτροφοδοτούταν. Σήμερα, αυτοτροφοδοτούνται ακριβώς τα αντίθετα. Η πτώση στις τιμές των ακινήτων πιέζει τις τράπεζες, οι οποίες έχουν χορηγήσει τα στεγαστικά δάνεια. Με τη σειρά τους οι τράπεζες δεν χορηγούν νέα δάνεια, πνίγοντας καταναλωτές και επιχειρήσεις, οι οποίες ούτως ή άλλως πιέζονται, καθώς μειώνεται ο κύκλος εργασιών τους από τους καταναλωτές, οι οποίοι ζουν κάτω από τον φόβο των απολύσεων. Χωρίς κατανάλωση και διεθνές εμπόριο, η παγκόσμια οικονομία έχει πλέον παραμείνει στάσιμη. Γεγονός είναι βέβαια ότι υπάρχουν κάποια σημάδια ότι η οικονομική κρίση έχει ξεπεραστεί. Στην πράξη όμως είναι περισσότερο σημάδια ότι η κρίση έχει πλέον σταθεροποιηθεί και δεν επιδεινώνεται.
Διαφορετική γνώμη έχουν οι αγορές
Οι αγορές, οι οποίες τους προηγούμενους μήνες προεξοφλούσαν επίλυση της κρίσης χρέους βελτίωση των συνθηκών της παγκόσμιας οικονομίας, άρχισαν από την περασμένη εβδομάδα να ανησυχούν λόγω των απογοητευτικών αποτελεσμάτων γ΄ τριμήνου που ανακοίνωσαν μεγάλες επιχειρήσεις στις δύο όχθες του Ατλαντικού. Παρά τις προσδοκίες αποδεικνύεται πως η κερδοφορία των επιχειρήσεων θα διατηρηθεί ασθενής τουλάχιστον μέχρι το τέλος του έτους. Οπότε οι επενδυτές εμφανίζονται τώρα περισσότερο επιφυλακτικοί, με αποτέλεσμα το κλίμα στα χρηματιστήρια να είναι ευμετάβλητο. Τα πραγματικά σημάδια ότι η οικονομία ανακάμπτει θα έρθουν όταν σταθεροποιηθεί η τάση σε δείκτης όπως η ανεργία, η κατανάλωση και η εταιρική κερδοφορία.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου